مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )-بخش هشتم

ماده 40 - اعمال این فصل
1ـ این فصل بر مسؤولیت بینالمللی ناشی از نقض جدی تعهّد ناشی از قاعده آمره حقوق بینالملل عام توسط
دولت اعمال میشود.
2ـ نقض چنان تعهّدی در صورتی که جدی است که با قصور فاحش یا سیستماتیک دولت مسئول در ایفای
تعهّداتش همراه باشد.
ماده 41 - نتایج نقض جدی تعهّد به موجب این فصل
1ـ دولتها باید برای پایان بخشیدن به هر گونه نقض جدی درمفهوم ماده 40 از طریق تدابیر قانونی با یکدیگر همکاری کند.
2ـ هیچ دولتی نباید وضعیتی را که با نقض جدی در مفهوم ماده 40 ایجاد شده است قانونی محسوب کند و نباید هیچگونه کمک یا مساعدتی در حفظ آن وضعیت ارائه دهد.
3- این ماده بر دیگر نتایج مذکور در این بخش و نتایج دیگر حاصل از نقض موضوع این فصل که موجبِ حقوق بینالملل پدید میآید خدشه ای وارد نمیکند.

ماده 42-استناد به مسؤولیت توسط دولت زیاندیده.
دولت زیاندیده حق دارد به مسؤولیت دولت دیگر استناد کند اگر تعهّد نقض شده در برابر اشخاص ذیل باشد:
الف ) آن دولت به تنهایی ؛ یا
ب ) گروهی از دولتها که شامل آن دولت نیز باشد یا جامعه بینالمللی در کلیت آن در صورتی که نقض تعهّد :
1ـ به طور خاص آن دولت را متأثر کند؛ یا
2ـ چنان ویژگی دارد که وضعیت سایر دولتهایی که تعهّد در قبال آنها وجود دارد را از حیث تداوم اجرای تعهّد اساساً تغیر دهد.
ماده 43- ابلاغ دعوا توسط دولت زیاندیده
1ـ دولت زیاندیدهای که به مسؤولیتت دولت دیگر استناد مینماید باید دعوایش را به آن دولت ابلاغ کند.
2ـ دولت زیاندیده میتواند به ویژه در موارد ذیل تصریح کند :
الف ) در صورت تداوم فعل متخلّفانه، رفتاری که دولت مسؤول باید به منظور توقف فعل مذبور انجام دهد.
ب ) شیوه جبران خسارت مطابق مقررات بخش دوم.
ماده 44 - قابلیت رسیدگی دعوا
در موارد ذیل نمیتوان به مسؤولیت دولت استناد کرد:
الف ) دعوا مطابق هیچیک از قواعد قابل اعمال حاکم بر تابعیت دعوا مطرح نشده باشد؛
ب ) دعوا مشمول قاعده طی محاکم داخلی است و هیچیک از طریق جبرانی داخلی مؤثر و موجود طی نشده است.
ماده 45 - از دست دادن حق استناد به مسؤولیت
در موارد زیرنمیتوان به مسؤولیت دولت استناد کرد:
الف ) دولت زیاندیده بهگونهای معتبر از ادعایش اعراض کرده است:
ب ) معلوم است که دولت زیاندیده با رفتارش به صورت ضمنی و بهگونهای معتبر به اسقاط دعوا تن داده است.

ماده 46 - تعهّد دولتهای زیاندیده
هنگامی که چندین دولت از فعل متخلّفانه بینالمللی واحد زیان دیدهاند، هر یک از آنها میتواند به مسؤولیت
دولتی که فعل متخلّفانه بینالمللی را مرتکب شده است استناد کند.

مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )-بخش هفتم

ماده 35- اعاده وضع به حال سابق
دولت مسؤول فعل متخلّفانه ملزم است که اعاده وضع به حال سابق کند یعنی وضعیتی را که پیش از ارتکاب فعل متخلّفانه وجود داشته است مجدداً بر قرار کند مشروط بر آنکه و تا حدی که اعاده وضع به حال سابق :
الف ) از نظر مادی غیر ممکن نباشد؛
ب ) متضمن تحمیل تکلیفی خارج از تناسب با مزیتی که از اعاده وضع به حال سابق به جای پرداخت غرامت
حاصل میگردد، نباشد.
ماده 36 - غرامت.
1ـ دولت مسؤول فعل متخلّفانه بینالمللی ملزم است بابت خسارتی که از ناحیه آن فعل ایجاد شده، در صورتی
که خسارت با اعاده وضع به حال سابق جبران نشود، غرامت بپردازد.
2ـ غرامت باید هرگونه خسارت قابل ارزیابی مالی همچون عدمالنفع را تا جایی که مسلم است در بر گیرد.
ماده 37 - جلب رضایت.
1ـ دولت مسؤول فعل متخلّفانه بینالمللی ملزم است از باب زیانهای ناشی از آن فعل که با اعاده وضع به حال
سابق یا پرداخت غرامت جبران نشود، رضایت خاطر دولت زیاندیده را جلب کند.
2- جلب رضایت ممکن است شامل پذیرش نقض، اظهار تأسف، عذر خواهی رسمی یا هر روش مناسب دیگری باشد.

3-جلب رضایت باید با زیان وارده متناسب بوده و برای دولت مسؤول تحقیر کننده نباشد.

ماده 38- خسارت تأخیر تأدیه
1- در مواردی که برای تضمین جبران کامل خسارت ضروری باشد، باید به اصل مبلغ قابل پرداخت به موجب مقررات این فصل خسارت تأخیر تأدیه و شیوه محاسبه آن باید بهگونهای تعیین شود که آن نتیجه حاصل شود.
2- تاریخ محاسبه پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخی است که اصل مبلغ باید پرداخت میشد تا تاریخی که تعهد ایفاء میشود.
ماده 39 -مشارکت در ورود خسارت.
در تعیین جبران خسارت، باید به مشارکت دولت زیاندیده یا هر شخص یا نهادی که با فعل یاترک فعل عمدی یا غیر عمدی محتاطانه خود در ایجاد زیان نقش داشته و جبران خسارت در ارتباط با او در خواست شده است ، توجه شود.

مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )- بخش ششم

ماده 27 - نتایج استناد به یکی از جهات رافع متخلّفانه فعل مطابق این فصل بر موارد زیر تأثیری ندارد:
الف ) اجرای تعهّد مورد بحث اگر و تا حدی که جهات رافع وصف متخلّفانه فعل، دیگر وجود ندارد؛
ب ) مسأله جبران خسارت از بابت ضررهای مادی ناشی از فعل مورد بحث.
ماده 28 - آثار و نتایج حقوقی فعل متخلّفانه بین المللی
مسؤولیت بینالمللی دولت که بر اثر فعل متخلّفانه بینالمللی و مطابق مقررات بخش نخست ایجاد میشود متضمن آثار حقوقی است که در این بخش میآیند.
ماده 29 - تکلیف مستمر به اجرای تعهّد
آثار حقوقی فعل متخلّفانه بینالمللی به موجب مقررات این بخش، بر تعهّد مستمر دولت مسؤول به اجرای تعهّد
نقض شده خدشهای وارد نمیکند.
ماده 30 -توقف و عدم تکرار
دولت مسؤول فعل متخلّفانه بینالمللی متعهّد است :
الف ) در صورت تداوم فعل، آن را متوقف کند؛
ب ) در صورتی که شرایط ایجاب کند اطمینان و تضمینات مناسبی برای عدم تکرار آن ارائه دهد.
ماده 31 -جبران.
1ـ دولت مسؤول، متعهّد است که زیان ناشی از فعل متخلّفانه بینالمللی را بهطور کامل جبران کند.
2ـ زیان عبارت از هر گونه خسارتی اعم از مادی یا معنوی است که از فعل متخلّفانه بینالمللی دولت ایجاد شود.
ماده 32 -عدم امکان استناد به حقوق داخلی.
دولت مسؤول نمیتواند برای توجیه قصور در عدم رعایت تعهداتش به موجب این بخش به مقررات حقوق داخلی خویش استناد کند.

ماده 33-محدوده تعهدات بینالمللی مذکور در این بخش
1ـ تعهدات دولت مسؤول به موجب این بخش ممکن است بسته بهویژگی و محتوای تهعد بینالمللی و شرایط
نقض آن در قبال یک دولت، چند دولت یا جامعه بینالمللی در کل باشد.
2ـ این بخش به هر حقی که از مسؤولیت بینالمللی دولت ناشی شده و مستقیماً به هر شخص یا نهادی غیر از
دولت تعلق گیرد خدشهای وارد نمیکند.
ماده 34 - اشکال جبران.
جبران کامل زیان ناشی از فعل متخلّفانه بینالمللی مطابق مقررات این فصل به شکل اعاده وضع به حال سابق ،غرامت و جلب رضایت است که منفرداً یا مجتمعاً بر طبق مقررات این فصل صورت میگیرد.

مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )- بخش پنجم

ماده 23 -فورس ماژور
1ـ در صورتیکه فعل مغایر تعهد بینالمللی دولت نسبت به دولتی دیگر ناشی از فورس ماژور باشد وصف متخلفانه بینالمللی آن زائل میشود. فورس ماژور وقوع واقعهای غیر قابل پیشبینی یا نیروی غیر قابل احتراز است که از کنترل دولت خارج بوده و اساسا اجرای تعهّد را در شرایط ذیربط غیر ممکن میسازد.
2ـ بند 1 فوق در موارد زیر اعمال نمیشود:
الف ) وضعیت فورس ماژور ناشی از عمل خود دولت استناد کننده به آن یا ترکیبی از عمل او و سایر عوامل باشد؛
یا؛
ب ) آن دولت خطر اینکه چنین وضعیتی رخ دهد را به عهده گرفته باشد. 

ماده 24-اضطرار.

1 ـ وصف متخلّفانه فعل مغایر تعهّد بینالمللی دولت زائل میگردد در صورتیکه فاعل آن دولت در وضعیتی
اضطراری برای نجات جان خویش یا دیگر اشخاص تحت مراقبت خویش هیچ راه معقول دیگری نداشته باشد.
2ـ بند 1 فوق در صورت وجود شرایط زیر اعمال نمیشود:
الف ) وضعیت اضطراری ناشی از عمل خود استناد کننده به آن یا ترکیبی از عمل او و سایر عوامل باشد؛یا
ب ) فعل مورد بحث احتمالا احتمال ایجاد خطری بزرگتر یا هم سطح را در پی داشته باشد.
ماده 25- ضرورت
1ـ دولت نمیتواند برای توجیه متخلّفانه بودن فعل مغایر تعهّد بینالمللی خویش به ضرورت استناد کند مگر آنکه آن فعل :
الف ) تنها راه برای حفاظت از منافع اساسی دولت در برابر خطری جدّی و قریبالوقوع باشد ؛ و
ب ) منافع دولت یا دولتهایی که تعهّد در قبال آنها وجود دارد یا منافع جامعه بینالمللی در کل را شدیداً متأثر
نسازد.
2ـ به هر حال در موارد زیر دولت نمیتواند به ضرورت استناد کند:
الف ) تعهّد بینالمللی مورد بحث امکان استناد به ضرورت را سلب کرده باشد؛ یا
ب )دولت مزبور خود در ایجاد وضعیت ضرورت سهیم بوده باشد.

ماده 26 - مطابقت با قواعد آمره
هیچ یک از مقررات این فصل، رافع وصف متخلّفانه فعل دولت که مغایر با تعهّد ناشی از یک قاعده آمره حقوق بینالملل عام باشد نخواهد بود.