مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )-بخش دهم (قسمت آخر)

ماده 53 - خاتمه اقدامات متقابل
به محض آنکه دولت مسؤول تعهّداتش را به موجب بخش دوم در ارتباط با فعل متخلّفانه بینالمللی اجرا کرد،
اقدامات متقابل باید خاتمه یابند.
ماده 54 - اقداماتی که توسط دولتهایی به جز دولت زیاندیده صورت میگیرد.
این فصل به حق دولتی که به موجب بند 1 ماده 48 محق به استناد به مسؤولیت دولت دیگر است برای مبادرت به اقدامات قانونی علیه آن دولت برای اطمینان از توقف نقض تعهّد و جبران خسارت به نفع دولت زیاندیده یا دیگر اشخاص ذینفع تعهّد نقض شده، خدشهای وارد نمیکند.
ماده 55 - قاعده خاص
این مواد تا جایی که شرایط تحقق فعل متخلّفانه بینالمللی یا محتوا یا اجرای مسؤولیتی بینالمللی دولت، تابع
قواعد خاص حقوق بینالملل باشد، اعمال نمیشود.
ماده 56 - آن دسته از مسائل مسؤولیت دولت که مشمول این مواد نیستند.
قواعد قابل اعمال حقوق بینالملل همچنان بر مسائل راجع به مسؤولیت دولت برای فعل متخلّفانه بینالمللی تا
حدی که مشمول این مواد نیستند حکم فرماست.
ماده 57 - مسؤولیت سازمانهای بینالمللی
این مواد به هرگونه مسأله راجع به مسؤولیت سازمانهای بینالمللی به موجب حقوق بینالملل یا هر دولت از
بابت رفتار سازمانهای بینالمللی خدشهای وارد نمیکنند.
ماده 58 - مسؤولیت فردی
این مواد به هر گونه مسأله مربوط به مسؤولیت فردی شخص به موجب حقوق بینالملل که از طرف دولت عمل میکند خدشهای وارد نمیکند.
ماده 59 - منشور ملل متحد
این مواد به مقررات منشور ملل متحد خدشهای وارد نمیکنند.

مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )-بخش نهم

ماده 47 - تعهّد دولتهای مسؤول.
1ـ هنگامی که چندین دولت مسؤول فعل متخلّفانه بینالمللی واحد هستند، میتوان به مسؤولیت بینالمللی هر
یک از آنها در خصوص آن فعل استناد کرد.
2ـ بند فوق:
الف ) به دولت زیاندیده این امکان را نمیدهد که از باب جبران خسارت چیزی بیش از خسارتی که متحمل شده مطالبه کند؛
ب ) به حق استناد به مسؤولیت سایر دولتهای مسؤول خدشه وارد نمیکند.
ماده 48 - استناد به مسؤولیت توسط دولتی به جز دولت زیاندیده
1ـ هر دولتی غیر از دولت زیاندیده حق دارد مطابق بند 2 ذیل به مسؤولیت دولت دیگر استناد کند اگر :
الف ) تعهّد نقض شده در قبال گروهی از دولتها از جمله آن دولت بوده و این تعهّد برای حمایت از منفعت
جمعی گروه ذیربط وضع شده باشد؛ یا
ب ) تعهد نقض شده در قبال جامعه بینالملی در کل باشد.
2ـ هر دولتی که به موجب بند 1 محقق به استناد به مسؤولیت باشد میتواند از دولت مسؤول این موارد را
درخواست کند:
الف ) توقف فعل متخلّفانه بینالمللی و دادن اطمینان و تضمین به عدم تکرار آن مطابق ماده 30 ؛ و
ب ) اجرای تعهّد به جبران خسارت به نفع دولت زیاندیده یا ذینفعهای تعهّد نقض شده مطابق مواد پیشین.
3ـ شرایط لازم برای استناد به مسؤولیت توسط دولت زیاندیده به موجب مواد 45-43 بر استناد به مسؤولیت
توسط دولت مذکور در بند 1 فوق نیز اعمال میشود.
ماده 49 -موضوع و حدود اقدامات متقابل
1ـ دولت زیان دیده تنها به منظور وا داشتن دولت مسؤول فعل متخلّفانه به پیروی از تعهّداتش میتواند بر طبق
بخش دوم به اقدامات متقابل مبادرت ورزد.
2ـ اقدامات متقابل محدود به عدم اجرای موقت تعهّدات بینالمللی دولتی است که در مقابل دولت مسؤول به
چنین اقداماتی مبادرت میورزد.
3ـ اقدامات متقابل باید تا حد امکان به گونهای انجام شوند که تداوم اجرای تعهّد مورد بحث را ممکن سازد.

ماده 50 -تعهداتی که تحت تاثیر اقدامات متقابل قرار نمیگیرد .
1- اقدامات متقابل نباید تعهدات زیر تحت تاثیر قرار دهند:
الف) تعهد به عدم تهدید یا توسل به زور آنگونه که در منشور ملل متحد آمده است؛
ب) تعهدات مربوط به حمایت از حقوق بنیادی بشری؛
ج) تعهدات با ماهیت بشر دوستانه که اقدامات تلافی جویانه را منبع میکنند؛
د) دیگر تعهدات ناشی از قواعد آمره حقوق بینالملل عام.
2-دولتی که به اقدامات متقابل مبادرت میکند از اجرای تعهدات زیر مبری نیست:
الف) تعهد ناشی از هرگونه آئین حل و فصل اختلافی که میان او و دولت مسئوول قابل اعمال باشد؛
ب) احترام به مصونیت کارکنان، اماکن، آرشیو و اسناد دیپلماتیک و کنسولی.
ماده 51 - اقدامات متقابل باید به زیان وارده متناسب باشند و با توجه به شدت فعل متخلفانه بینالمللی و
حقوق مورد بحث انجام میشود.
ماده 52- شرایط حاکم بر توسل به اقدامات متقابل
1ـ دولت زیان دیده بیش از مبادرت به اقدامات متقابل یابد:
الف ) مطابق ماده 43 از دولت مسؤول بخواهد که تعهّداتش به موجب بخش دوم ایفا کند؛
) بهرگونه تصمیم راجع به اتخاذ اقدامات متقابل را به دولت مسؤول اطلاع داده و به او پیشنهاد مذاکره کند.
2- با وجود مفاد قسمت ب بند 1، دولت زیاندیده ممکن است برای حراست از حقوقش چنان اقدامات متقابل
فوری را که ضروری است اتخاذ کند.
3- در موارد زیر نمیتوان به اقدامات متقابل متوسل شد و در صورتیکه چنین اقداماتی از پیش آغاز شدهاند باید
بدون تأخیر غیر موجه متوقف شوند:
الف ) فعل متخلّفانه بینالمللی متوقف شده است؛ و
ب ) اختلاف نزد دادگاه یا دیوانی مطرح شده که برای اتخاذ تصمیمات لازمالاجرا برای هر دو طرف صلاحیت دارد.
4- در صورتی که دولت مسؤول در اجرای مکانیسم حل و فصل اختلافات حسن نیت نداشته و قصور کند، بند 3  فوق اعمال نمیشود.