قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبودقرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنشهای معتبر بدون واسط را فراهم میکند. این تراکنشها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. قراردادهای هوشمند شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف گذاری شده بهطور خودکار میشوند. اصطلاح قرارداد هوشمند اولین بار در سال ۱۹۹۴ توسط Nick Szabo استفاده شد.قرارداد هوشمند میتواند بدون نیاز به فرد یا نهادی اجرا و اعمال شود. از این رو میتواند امنیت بیشتر و هزینه کمتری داشته باشد. در مقابل، مواردی نظیر امکان بروز خطای انسانی (در هنگام نگارش کدهای قرارداد)، قوانین حقوقی غیرشفاف کنونی در کشورهای مختلف در قبال این شکل از قرارداد و نیز هزینه بالای نگارش آن توسط برنامهنویسان از مهمترین معایب قراردادهای هوشمند بهشمار میروند. گفتنی است برخی از انواع ارز دیجیتال پیادهسازیهایی برای قرارداد هوشمند ارائه کردهاند.
این ایده ابتدا توسط دانشمند کامپیوتر و رمز نگاری، نیک سابو در سال ۱۹۹۴ مطرح شد. او اصول اصلی کار را تعریف کرد، اما در آن زمان فضای مناسب برای تحقق ایدهها وجود نداشت. با ظهور فناوری بلاک چین ، ایدهٔ قراردادهای هوشمند عملیاتی شد. بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال غیر متمرکز جهان پایهگذار نوعی قرارداد در بلاک چین بود اما پروتکل بیت کوین فقط با هدف ایجاد یک ارز خصوصی توسعه یافته بود و نمیتوانست تمام نیازها و فرایندها را انجام دهد.اتریوم امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را برای تمام پروژهها عملی کرد و گام نوینی در جهت هوشمند سازی جهان برداشت.
از قراردادهای هوشمند در زمینههای مختلفی میتوان استفاده کرد. این زمینهها شامل انتخابات ، موسسات مالی و بانکها، بیمهها، دولتها، املاک، رسانهها، خدمات سلامتی و … میباشد.
اگر قراردادهای هوشمند به بلوغ برسند، میتوان آن را جایگزین مناسبی برای قراردادهای رایج امروزی دانست. مثلا برای برگزاری انتخابات، میتوان با بهره بردن از آنها، دادههای انتخاباتی را به صورت محرمانه ذخیره کرد و امکان هر نوع دستکاری در آراء و نتیجه انتخابات را از بین برد. با ترکیب شدن اینترنت اشیاء (Internet of Things)و قراردادهای هوشمند، میتوان خانهای را متصور شد که اجارهاش پرداخت نشده و خود به خود در آن بسته میشود.
مثلا:
یک مثال برای قرارداد هوشمند، قراردادهای همکاری است. برای مثال فرد A برای توسعه وبسایت یک قرارداد هوشمند با فرد B منعقد میکند. در این قرارداد فرد A مبلغ ۵۰۰ سکه و فرد B مبلغ ۵۰ سکه تعهد میکنند. این دارایی در زمان عقد قرارداد بلوکه میشود. در صورت فسخ قرارداد از سمت هر یک از طرفین مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب طرف مقابل منتقل میشود. پس از ۳۰ روز در صورت تأیید فرد A مبنی بر تحویل صحیح وبسایت از فرد B , مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب فرد B منتقل میشود. در غیر این صورت پس از ۷ روز از این زمان فرد C در مورد پروژه نظر میدهد. در صورتی که رأی به نفع فرد A صادر شود مبلغ ۵۴۰ سکه به حساب فرد A و مبلغ ۱۰ سکه به حساب فرد C منتقل میشود. همچنین در صورتی که رأی به نفع فرد B صادر شود ۵۴۰ سکه به حساب فرد B و مبلغ ۱۰ سکه به حساب فرد C منتقل میشود.
YASLAW.IR
بلاک چین (Blockchain) چیست، چگونه کار میکند و چه کاربردهایی دارد؟
به زبان ساده، بلاک چین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. تفاوت آن با سیستمهای دیگر این است که اطلاعات ذخیرهشده روی این نوع سیستم، میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته میشود. با استفاده از رمزنگاری و توزیع دادهها، امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبتشده، تقریباً از بین میرود.
مفهوم بلاک چین اولین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران بهره برد.
برای درک بهتر بلاک چین به مثال زیر توجه کنید:
من در یک جمع ۱۰۰ نفری، برگهای حاوی اطلاعات را بالا میگیرم و همه با تلفن همراهشان از آن برگه عکس میگیرند. حالا اگر من آن اطلاعات را نابود کنم، یا تغییری در آن بدهم، دیگر برای آن جمع قابل پذیرش نیست، چون آنها یک کپی از نسخه اصلی را دارند، مگر اینکه موبایل همه را بگیرم و آن را حذف کنم.
این جمعی که از آن صحبت کردیم میتواند چندین میلیون نفر باشد که در بیت کوین و اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال بلاک چینی شاهد آن هستیم و یا به صورت خصوصی برای یک گروه خاص استفاده شود.
بلاک چینها میتوانند به صورت خصوصی و برای اهداف خاص در یک نهاد یا سازمان مورد استفاده قرار بگیرند که به آن بلاک چین سازمانی (Enterprise blockchain) هم میگویند. البته به عقیده بسیاری از کارشناسان، بلاک چینهای سازمانی نمیتوانند هدف اصلی این فناوری یعنی تمرکززدایی را به ارمغان بیاورند.
واژه بلاک چین (Blockchain) ترکیبی از دو کلمه Block (بلوک) و Chain (زنجیره) است. این فناوری در حقیقت زنجیرهای از بلوکهاست.
در هر بلاک، هر اطلاعاتی میتواند ثبت شود؛ از جرم و جنایتهای یک فرد تا جزئیات تراکنشهای یک شبکه پولی مانند بیت کوین.اطلاعات در بلاکها ثبت میشوند و بلاکها با هم به صورت زنجیرهای مرتبط میشوند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل میدهد.
برای مثال بلاکچین زیر را در نظر بگیرید. هر بلاک یک کشور را نشان میدهد که نام شهرهای آن کشور در آن ثبت شده است.
یک چیز دیگر هم وجود دارد. هر کدام از این بلاکها چیزی به نام هش (Hash) دارند. یک هش رشتهای متنی است که از یک تابع ریاضی خاص تولید شده و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در سیستم است. هش یک داده یا ورودی، همیشه ثابت است. استفاده از راهکار هش باعث میشود تا از تقلب و تغییر اطلاعات ثبتشده روی بلاک چین جلوگیری به عمل آید.
مثلاً در عکس بالا برای بلاک «ایران» که حاوی اطلاعات اسم شهرهای تهران، اصفهان و تبریز است، هش بلاک «NYLAC» است.
در بلاک چین، بلاکها علاوه بر اینکه خودشان یک هش دارند، حاوی هش بلاک قبلی هم هستند.
کوچکترین تغییر در اطلاعات یک بلاک، هش آن را به طور کلی تغییر میدهد و بلاک چین را غیرمعتبر میسازد.
مثلاً اگر یک کاراکتر به اطلاعات اسم شهرهای ایران اضافه شود، هش بلاک تغییر میکند و در نتیجه بلاکهای بعدی هم غیر معتبر خواهند شد.
بلاک چین یک فناوری جدید است که امکان ثبت اطلاعات به صورت دائمی و بدون امکان تغییر را فراهم میکند.
این فناوری در حقیقت نوعی دیتابیس یا پایگاه داده است که روی یک یا چند سرور خاص قرار ندارد، بلکه روی تمام کامپیوترهایی که به شبکه متصل میشوند، توزیع شده است. به دلیل بهره بردن از رمزنگاری و ثبت آن در همه کامپیوترهای شبکه، سوابق ثبتشده قابل هک یا حذف نیستند.
بیت کوین اولین کاربرد این فناوری بود اما از این سیستم انقلابی برای هر سیستمی که لازم باشد نیاز به اعتماد به واسطهها و افراد شخص ثالث کاهش یابد، میتوان بهره برد.YASLAW.IR