مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بین المللی دولت ( 2001 )-بخش دهم (قسمت آخر)

ماده 53 - خاتمه اقدامات متقابل
به محض آنکه دولت مسؤول تعهّداتش را به موجب بخش دوم در ارتباط با فعل متخلّفانه بینالمللی اجرا کرد،
اقدامات متقابل باید خاتمه یابند.
ماده 54 - اقداماتی که توسط دولتهایی به جز دولت زیاندیده صورت میگیرد.
این فصل به حق دولتی که به موجب بند 1 ماده 48 محق به استناد به مسؤولیت دولت دیگر است برای مبادرت به اقدامات قانونی علیه آن دولت برای اطمینان از توقف نقض تعهّد و جبران خسارت به نفع دولت زیاندیده یا دیگر اشخاص ذینفع تعهّد نقض شده، خدشهای وارد نمیکند.
ماده 55 - قاعده خاص
این مواد تا جایی که شرایط تحقق فعل متخلّفانه بینالمللی یا محتوا یا اجرای مسؤولیتی بینالمللی دولت، تابع
قواعد خاص حقوق بینالملل باشد، اعمال نمیشود.
ماده 56 - آن دسته از مسائل مسؤولیت دولت که مشمول این مواد نیستند.
قواعد قابل اعمال حقوق بینالملل همچنان بر مسائل راجع به مسؤولیت دولت برای فعل متخلّفانه بینالمللی تا
حدی که مشمول این مواد نیستند حکم فرماست.
ماده 57 - مسؤولیت سازمانهای بینالمللی
این مواد به هرگونه مسأله راجع به مسؤولیت سازمانهای بینالمللی به موجب حقوق بینالملل یا هر دولت از
بابت رفتار سازمانهای بینالمللی خدشهای وارد نمیکنند.
ماده 58 - مسؤولیت فردی
این مواد به هر گونه مسأله مربوط به مسؤولیت فردی شخص به موجب حقوق بینالملل که از طرف دولت عمل میکند خدشهای وارد نمیکند.
ماده 59 - منشور ملل متحد
این مواد به مقررات منشور ملل متحد خدشهای وارد نمیکنند.

مواد کمیسیون طرح مسؤولیت بینالمللی دولت ( 2001 )- بخش چهارم

ماده 17 - هدایت و کنترل ارتکاب فعل متخلفانه بینالمللی.
دولتی که ارتکاب فعل متخلفانه بینالمللی توسط دولت دیگر را هدایت و کنترل میکند در صورت وجود شرایط  زیر مسؤول آن فعل خواهد بود:
الف ) آن دولت با آگاهی از شرایط فعل متخلفانه بینالمللی به این کار اقدام کند؛و
ب ) فعل مزبور اگر توسط خود آن دولت هم ارتکاب مییافت یک فعل متخلفانه بینالمللی محسوب میشد.

ماده 18 - اجبار دولت دیگر.
دولتی که دولت دیگری را به ارتکاب فعلی مجبور میکند مسؤولیت بینالمللی دارد در صورتیکه آن فعل:
الف ) مستقل از آن اجبار، فعل متخلفانه بینالمللی ارتکابی دولت تحت اجبار تلقی گرد؛و
ب ) دولت اجبار کننده با آگاهی از شرایط فعل متخلفانه به این کار اقدام کند.

ماده 19 -اثر احکام این فصل

احکام این فصل نسبت به مسؤولیت بینالمللی دولت مباشر یا هر دولت دیگری که به موجب دیگر مقررات این
مجموعه مواد دارای مسؤولییت بینالمللی است خدشهای وارد نمیکند. 

ماده 20 - رضایت

رضایت معتبر دولت به ارتکاب فعلی معین توسط دولت دیگر تا حدی که آن فعل در محدوده رضایت مزبور باشد مانع متخلفانه بودن آن فعل نسبت به دولت نخست میشود. 

ماده 21 - دفاع مشروع

در صورتی که فعل دولت، اقدام قانونی دفاع مشروع بر طبق منشور ملل متحد باشد وصف متخلفانه بینالمللی آن  زائل میگردد.
ماده 22 ) اقدامات متقابل در برابر فعل متخلفانه بینالمللی
در صورتیکه فعل مغایر تعهد بینالملی دولت نسبت به دیگری بهعنوان اقدام متقابل علیه دولت اخیر انجام شده
باشد در صورت صحت اقدام مذکور و تا حدی که فعل مذکور مطابق فصل دوم بخش سوم اتخاذ شده باشد وصف
متخلفانه بینالمللی آن زائل میگردد.